بیست و سومین نشست بازآفرینی معماری ایرانی با محوریت آموزش به همت بنیاد معماری انقلاب اسلامی و مشارکت موسسه مطالعات راهبردی معماری ایران برگزار شد
در ابتدای نشست شادی عزیزی دکترای معماری با اشاره به اهمیت معماری اصفهان که منجر به مطالعات وی در مورد عواملی ظهور معماری اصفهان شد گفت؛ در این مطالعه چهار کلیدواژه مشخص شد ابتدا چگونگی نقش بستر در آن دوره در اصفهان، سپس چگونگی شکل‌گیری نهادهای مرتبط، رخدادهایی به وقوع پیوسته و بازیگران که در آن دوره نقشی مستقیم در معماری داشتند.
وی در ادامه در توضیح چهار کلیدواژه عوامل ظهور معماری اصفهان ادامه داد؛ در دوران شاه‌عباس صفوی بستری فراهم می‌شود که نخبگان از سراسر کشور در اصفهان جمع شوند و این‌گونه خلاقیت خود را به ظهور برسانند، بنابراین حاکمیت در آن دوران به چگونگی بسترسازی برای طبقه مولد فکر، برنامه‌ریزی‌هایی را انجام داد و در این مسیر وجود نهادهای ساختاری و در راستای آن نقش رخدادهایی که در معماری تأثیر گزار بودند نیز موردتوجه بوده است.
عزیزی همچنین با اشاره به دیدگاه تقسیم‌بندی هدف از ایجاد دانشگاه‌ها به دو بخش تولیدکننده اندیشه و در خدمت صنعت ادامه داد؛ همه دانشگاه‌ها نمی‌توانند این دو وظیفه را باهم در نظر بگیرند بلکه در سیاست دانشگاه‌ها کشورهای توسعه‌یافته، هر دانشگاه یکی از این اهداف را مشخص و در راستای آن برنامه‌ریزی می‌کند بنابراین در نظام آموزشی کشور ما نیز هر دانشگاه باید چشم‌انداز خودش را داشته باشد و برنامه استراتژیک جداگانه‌ای‌ای را مشخص کند و بدین گونه ساختار دانشگاه مطابق برنامه استراتژیک خودش پیش رود.
این استاد دانشگاه ساختار آموزش کشور را بسیار قدیمی قلمداد کرد که نیازهای علمی امروز را برآورده نمی‌کند و ادامه داد؛ متأسفانه ساختار امروز دانشگاه‌ها کشور ما ساختاری ثابت و بدون تغییر است که قابل‌انعطاف نیست به‌طوری‌که بسیاری از برنامه‌های درسی با نگاه نوین در این سیستم جایی ندارد.
وی در آخر توجه به چهارعنصر زمینه، محتوا، استاد و دانشجو را در تأسیس دانشگاه‌ها لازم دانست گفت؛ از میان این چهارعنصر نقش حکومت در فراهم کردن زمینه بسیار پررنگ است که متأسفانه امروز در دانشگاه‌ها این زمینه وجود ندارد، در مورد محتوا و ساختار، دانشگاه‌ها نقش اساسی دارند که چگونه به پذیرش دانشجو بپردازند و همچنین دانشگاه‌ها باید پس از تدوین استراتژی آن را تولید کنند درحالی‌که امروز اساساً برنامه‌های آموزشی با برنامه توسعه کشور هیچ‌گونه ارتباطی ندارد، از سوی دیگر نقش دانشجو معماری در دانشگاه‌های امروز طرح محورند و به دنبال حل مسئله نیستند و دروس میان‌رشته‌ای‌ای برایشان مهم نیست.
عدم موفقیت معماری، تراکم فروشی شهرداری‌ها است
در ادامه دکتر شوکا خوشبخت با اشاره به تعداد زیاد فارغ‌التحصیلان معماری گفت؛ تعداد فارغ‌التحصیلان معماری که امروز ازنظر بسیاری از افراد نقطه‌ضعف معماری است می‌تواند بهترین فرصت باشد در جهت رشد معماری اگر به آن‌ها هدفمند نگاه کنیم به‌طوری‌که اگر افراد در حوزه‌های تخصصی مختلف از دانشگاه خارج شوند مانند معماری با تخصص آتش‌نشانی می‌توانند در جهت نیاز جامعه مشغول کار شوند و در این مسیر حکومت موظف است با برنامه‌ریزی مناسب این معماران را به کار گیرد.
خوشبخت در ادامه اجرایی شدن مقررات ملی و مطالعات بیشتر را در این زمینه خواستار شد و ادامه داد؛ در نظام‌مهندسی نهادها با یکدیگر هماهنگ نیستند و متخصصین نمی‌توانند پروانه ساخت متناسب با تخصص خود را داشته باشند از سوی دیگر قوانین و مقررات ملی امروز جامع نیست و باید مستمر تجدید شود چراکه اکنون این اتفاق به‌کندی صورت می‌پذیرد به‌طوری‌که می‌توان گفت این قوانین بومی‌سازی نشده و بیشتر این قوانین آمریکایی است.
وی در ادامه عدم موفقیت معماری را در تراکم فروشی شهرداری‌ها قلمداد کرد که از اجرایی شدن معماری مناسب در شهر جلوگیری می‌کنند و در این مسیر وجود پیمانکاران غیرحرفه‌ای‌ای بسیار پررنگ است.
همچنین در آخر وی از دلایل دیگر بی‌کیفیتی معماری را دستمزد اندک معماران دانست که به دنبال آن بی‌توجهی به جایگاه مهندسین را به همراه دارد و همچنین ضعف قوانین در نهادهای دولتی ازنظر خوشبخت از دیگر عوامل بی‌کیفیتی در معماری است.
سیستم، ابزار و ضمانت اجرایی کنترل در فضای ساخت‌وساز ما وجود ندارد
در ادامه نشست دکتر ژینت رستمی در ابتدای صحبت‌های خود با اشاره به صحبت‌های انجام‌شده نقش بستر را در معماری مهم دانست که البته با شرایط وجود ساختار مناسب در جامعه می‌تواند کارساز باشد در غیر این صورت بسترسازی در معماری کارایی نخواهد داشت.
رستمی مشکل اساسی در معماری را نشأت‌گرفته از وجود ابهامات بسیار در اجرایی شدن قانون و وجود قانون‌های موازی که یکدیگر را نقص می‌کنند قلمداد کرد و با نگاهی بر تجربیات کاری خود که مبتنی بر چگونگی به وجود آمدن آیین‌نامه معلولیت بود ادامه داد؛ حدود 23 سال پیش آیین‌نامه‌ای‌ای نوشتم برای معلولین و جانبازان که تحویل وزارت مسکن شد و بعد از مدتی آیین‌نامه معلولیت نوشته شد و مصوب گردید اما متأسفانه امروز این قوانین اجرایی نمی‌شود به‌طوری‌که حتی شهرداری‌ها نیز عواملشان با این قوانین ناآشنا هستند، می‌توان گفت که اطلاعات و دانش در شهرداری وجود ندارد.
به‌طور کل باید گفت سیستم، ابزار و ضمانت اجرایی کنترل در فضای ساخت‌وساز ما وجود ندارد و تا زمانی که این موارد در نظام ساخت‌وساز ما به‌صورت جدی پی گیری نشود معماری به همین صورت باقی می‌ماند.
مسئله معماری امروز در کشور ما به دغدغه معماری دیگر جوامع تبدیل شده است
در ادامه نشست حمید رضا موسوی دکتری معماری با نگاهی کلی‌تر به بحث چشم‌انداز مطلوب دو موضوع تولید مسئله و حل مسئله را پیش کشید و توضیح داد؛ در معماری امروز ایران، تولید مسئله و حل مسئله دو موضوعی است که در آن دچار مشکل هستیم چراکه ما در تولید مسئله یک نگاه بیرونی داریم و از نیازهای معماری داخل غافل هستیم بنابراین حل مسئله هم با ابزار غرب صورت می‌پذیرد این اتفاق در دانشگاه‌ها به‌وضوح دیده می‌شود بدین معنا که دانشگاه‌های ما تولید مسئله داخلی نمی‌کنند، وی در ادامه راهکار پیش رو را در آموزش معماری در سیاست‌های آموزش‌وپرورش نسل آینده دانست که این آموزش در سال‌های ابتدایی باید مبتنی بر یافتن مشکلات از دل جامعه باشد و به‌طور کل سند چشم‌انداز معماری باید خود را گره بزند به سند آموزش‌وپرورش.
موسوی در ادامه به رابطه میان اقتصاد و دانشگاه پرداخت و تشریح کرد؛ دانشگاه‌ها باید درآمدزا باشند ولی باید در این مسیر تفاوت میان نگاه اقتصادی و مالی را قائل باشند به‌عنوان‌مثال در دانشگاه آزاد نگاه اقتصادی کوتاه‌مدت است درحالی‌که سودآوری در نگاه بلندمدت معنا پیدا می‌کند، از سوی دیگر ما در آموزش کیفیت را فدای سرعت می‌کنیم واینگونه تعداد زیادی دانشجو از دانشگاه‌ها به‌سرعت و بدون نگاهی کیفی فارغ‌التحصیل می‌شوند و درنتیجه دانشگاه‌ها توجهی به مسئولیت دانشجو بعد از تحصیل ندارند.
وی همچنین فرهنگ‌سازی حکومت را در ارزش‌گذاری کیفیت مهم دانست و گفت؛ از زمانی که تصمیم گرفتیم که دانش را از فرهنگ و جوامع دیگر وارد کنیم از دانش‌های بنیادین همانند علوم انسانی، هنر غافل شدیم و به‌جای آن به دکتری، مهندسی و صنعت پرداختیم رسانه‌ها باید خانواده‌ها را تشویق کنند که افراد جامعه به رشته‌های بنیادی توجه کنند.
موسوی در آخر بازنگری در نظام آموزشی را همزمان با بازنگری نظام حرفه‌ای‌ای واجب دانست و بیان کرد؛ نظام حرفه نیاز است کیفیت را بالا ببرد تا بدین گونه خروجی دانشگاه هم خود را با آن هماهنگ کند، در سطح حرفه در کشورهای پیشرفته انجمن‌ها، نهادهای صنفی و تخصصی گزینش‌هایی دارند که وادار می‌کنند که معماران سطح علمی خود را بسیار بالا نگه‌دارند به‌عنوان‌مثال نهاد بیمه‌ای‌ای در آمریکا است به نام DPAC که هرسال به معماران سرکشی می‌کند تا بدین گونه کیفیت محصولات معماران پایش شود این کیفیت شامل نقشه، رضایت کارمندان و میزان درآمد هست اگر معمار گزینش را قبول شود آن بیمه هزینه‌های معمار را تقلیل می‌دهد و اگر معمار از این گزینش موفق بیرون نیاید ساختمان وی بیمه نمی‌شود و در حقیقت آن ساختمان باقیمت کمی بفروش می‌رسد این روند یعنی تشویق با کنترل در معماری که جایش در سیاست های معماری ما خالی است وباید در سند پیشنهادی در نظر گرفته شود.
قابل ذکر است که خبر مربوطه به همت بنیاد معماری انقلاب اسلامی تدوین شده و این موسسه هیچ مسولیتی در قبال محتوای آن دارا نمیباشد ، و این موسسه در قبال قرارگیری همه محتوای سخن حضار در نشست بدون کم و کاست، در سند چشم انداز آینده معماری ایران خود را متعهد میداند.
