داراب دیبا در مراسم«روزمعمار، یادمان و جایزه معماری میرمیران»، بیان کرد: «هادی میرمیران» می گفت نمی توان از معماری به معماری رسید بلکه برای خلق یک طرح خوب باید از جای دورتری مانند شعر، داستان یا تمثیل شروع کرد.
مراسم بزرگداشت روز معمار و دهمین دوره جایزه معماری «میرمیران» چهارشنبه یکم اردیبهشت با موضوع «معماری؛ از زمین تا آسمان» در سالن استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
در ابتدا مجری مراسم متنی را درباره دهمین جایزه معماری «میرمیران» قرائت کرد. در این متن آمده بود:
«بنیاد معماری میرمیران در تداوم مسابقات سالیانه معماری در دهمین دوره خود مسابقهای با موضوع «معماری، از زمین تا آسمان» برگزار کرد. سیر تاریخ معماری حکایت از آن دارد که شهرها در طول تاریخ همواره در سطح افقی گسترده میشدند و ساختار زندگی شهر را در افق شهری به وجود آوردند. با انقلاب صنعتی و رشد شهرنشینی، ایجاد ساختمانهای بلندمرتبه و رشد عمودی شهرها رواج یافت و تراکم، وضعیت زمین در کلانشهرهای در حال رشد منجر به گذار به رشد عمودی شهرها شد.
در ایران هم این پدیده نمایان شده است و همانگونه که شاهد هستیم، روز به روز شتاب بیشتری میگیرد. پدیده بلند مرتبه سازی اگر چه همیشه از سوی اندیشمندان حوزههای اجتماعی، اقتصادی و شهرسازی و دیگر حوزهها مورد انتقاد قرار گرفته است، اما همواره بنا بر ضرورتها حضور و تاثیر دائمی خود را در شهرها حفظ کرده است. ساختمانهای مرتفع موثرترین، متمایزترین و در عین حال متنوعترین نقش را در قیاس با سایر عناصر و اجزای تشکیل دهنده ساختار فضایی کاربری شهرها دارند. این بناها در شکل دهی به ماهیت و کیفیت بصری فضاها، مناظر و نشانههای شهری نقش مهمی ایفا میکنند که بسته به وجوه گوناگون ادراکی، احساسی، روانشناسی، هویتی، زیباییشناسی و عملکردی متفاوت است. از آنجا که در عصر حاضر، شهرهای ما شاهد رشد و گسترش ساختمانهای بلند در بستر خود هستند، مسابقه طراحی مفهومی جایزه معماری میرمیران در این دوره در پی پاسخی به این پرسش بود که ساختمانهای بلند و شهرهای عمودی با توجه به مفاهیم بنیادی، فرمها و الگوهای اصیل و تجربههای غنی معماری و شهرسازی کهن این سرزمین به چه صورت طراحی و معماری شود تا بتوان علاوه بر دارا بودن ساختارهای عمودی، از ساختار افقی نیز بهرهمند گردیده و ساختمانهای بلند به عنوان بناهای شاخص و نمادهای شهری در بستر شهر حضور تاثیرگذار و ماندگار یابد».
انجمن معماران یکی از فعالترین مجموعهها در خانه هنرمندان ایران است
در ادامه مجید رجبی معمار -مدیرعامل خانه هنرمندان ایران- به عنوان اولین سخنران در جایگاه قرار گرفت و ضمن خوشامدگویی به حاضرین گفت: اول از اینکه در معرفی، من را به عنوان «دکتر» خطاب کردند متشکرم، ولی من دکترا ندارم و یک لیسانس و یک فوق و لیسانس دارم. البته متاسفم که احترام مدرک در کشور ما اینقدر کاهش پیدا کرده که مدارکی که بزرگان و اساتیدی مانند مهندس میرمیران داشتند، مکرر، تسامحاً و به اشتباه از این مدارک داده میشود. راهش هم این است که اگر اشتباهی شد آن فرد باید فوراً آن را بگوید. متاسفانه برخی خوششان میآید و اگر کسی هم به اشتباه نگوید ممکن است به پای او بگذارند.
رجبی معمار در ادامه به پسوند نام خانوادگیاش اشاره کرد و گفت: من خوشحالم این پسوندی که به نام خانوادگی من اضافه شده چیز بیربطی نیست و پدر مرحومم – که در اینجا باید روز پدر را هم گرامی بدارم – معمار بود و انسان با ذوقی و با هنری بود.
مدیرعامل خانه هنرمندان با اشاره به حضور انجمن معماران در این نهاد گفت: بسیار خوشحال هستیم که یکی از انجمنهای خوب فعال در مجموعههای هنری انجمن معماران در کنار خانه موسیقی، خانه سینما، خانه تاتر، انجمنهای خوشنویسان، نقاشان، عکاسان، ادبا و شعرا هستند، شاید به دلیل وجه هنریای است که مساله معماری دارد.
رجبی معمار در سخنانش به شکل گیری رشته معماری در ایران اشاره کرد و اظهار داشت: ایرانیانی که از اواسط دوره قاجار و بعد از آن برای تحصیل به کشورهای اروپایی رفتند، بسیاری در رشتههای تخصصی و معماری به تحصیل پرداختند و به ایران بازگشتند. شاید جزو اولین رشتههای آکادمیکی که در ایران شکل گرفت، مهندسی و بحث معماری بود. ما در کشور مهندس معمار بسیار داریم، در نزدیکان و دوستان خودم مانند آقای رفیعی افراد معمار زیاد داریم.
مدیرعامل خانه هنرمندان به عنوان جایزه معماری «میرمیران» اشاره داشت و تصریح کرد: به حتم جامعه مهندسان برجستگیهای تخصصی، فنی، علمی و هنری و ذوق و سلیقه در زنده یاد مهندس میرمیران دیدند که این مهندس بزرگ را به عنوان یک سمبل و الگو انتخاب کردند و این آئینها، مراسم، مسابقات و اقدامات ارزشمند ده سال است که به یاد و نام ایشان و ایامی که به نحوی به زنده یاد سید هادی میرمیران مرتبط است برگزار میشود و برای خانواده ایشان و کل خانواده و جامعه بزرگ مهندسان معمار افتخار دارند.
رجبی معمار در پایان سخنانش گفت: همینطور برای خانه هنرمندان جای بسی افتخار است که هر سال میتواند میزبان عزیزان مهندس باشد و یکی از گالریهای خوب خانه هنرمندان هم به نام این معمار و هنرمند بزرگ نام گرفته است. برای همه عزیزان آرزوی سلامتی و موفقیتهای روز افزون دارم.
ساختمانهای بلند ایران کهن نماد سرافرازی تمدن ایرانی بودند
پس از این سخنان مهندس فرزانه صادق مالواجرد – مدیر کل دفتر معماری و طراحی شهری و بافت های واجد ارزش- برای قرائت پیام دکتر عباس آخوندی – وزیر راه و شهرسازی– پشت تریبون قرار گرفت.
در ادامه پیام مهندس هرمز رامینه (رئیس شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران) به دهمین دوره جایزه معماری «میرمیران» قرائت شد. در این پیام آمده است: «جامعه مهندسان ایران خرسند است که جایزه معماری میرمیران با تلاشهای متداوم برگزارکنندگانش، امسال دهمین دوره خود را برگزار میکند. بدون تردید اینجایزه نقش بسزایی در ایجاد انگیزه میان جامعه بزرگ دانشجویان و معماران جوان داشته است تا در صحنهای که برایشان فراهم شده خلاقیتهای خود را به نمایش بگذارند. امیدواریم این حرکت تاثیرگذار با حمایتهای پیشکسوتان این حرفه در سالهای آتی گستردهتر و موثرتر به مسیر خود ادامه دهد».
جایزه «میرمیران» در کیفیت معماری کشور تاثیرگذار خواهد بود
سپس از دکتر پیروز حناچی – معاونت معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی- برای سخنرانی دعوت شد. دکتر حناچی در ابتدای سخنانش با تبریک ایام ولادت حضرت امام علی (ع) گفت: خاطرم هست که چند سال پیش که به مسجد نصیرالملک شیراز رفته بودم کتییبهای جلوی در توجه را جلب میکرد. این شعر که از سعدی است مصداق جلسه امروز ماست «غرض نقشی است که از ما بازماند/ که هستی را نمیبینم بقایی». یکی از تأثیرات اقدام خیر و مثبت این است که همیشه در طول زمان جاری و ساری بوده است. امروز بنیاد میرمیران که با نام مهندس میرمیران بنیاد گذاشته شده است، نتیجه این اقدام خیر است و من از دوستانی که از این بنیاد حمایت کردند تشکر میکنم که هرساله جایزهای را به مناسبت موضوعات معماری مطرح میکنند. قطعاً این موضوعات در کیفیت معماری کشور تاثیرگذار خواهد بود. موضوعی که امسال انتخاب شده یکی از پرچالشترین موضوعات شهرهای ما است.
دکتر حناچی با اشاره به عنوان دهمین دوره جایزه میرمیران، «معماری، از زمین تا آسمان» اظهار داشت: آسمان روزگاری نقطه مأمن و اعتلای نهایی هر عروجی بود و امروز نمیتوانیم در شهرهایمان بگوییم که آسمان شهرهایمان به این جایگاه اختصاص دارد. به ریشه این مسأله کاری ندارم زیرا از حوصله جمع هم خارج است. قبل از اینکه به اینجا بیایم نمایشگاه مسابقه را دیدم، امیدوارم حتی اگر میخواهیم ساختمانهای بلندمرتبه بسازیم و الهامی از طبیعت برای ساختمانهای بلندمرتبه میگیریم، نزدیک به ایدههایی باشد که دیدم. هیچ عقل سلیمی با اصل بلند مرتبه سازی مخالف نیست، با چگونگی و عدم رعایت چارچوبهای آن همه بحث دارند. وقتی این چارچوبها رعایت نشود، یک موضوع هرچند لازم میتواند به ضد خودش تبدیل شود.
معاونت معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی با اشاره به تدوین ضوابط بلند مرتبه سازی در شورای عالی شهرسازی گفت: پیش نویسهایی هم تهیه شده که البته بهانه آن شهر تهران بود، ولی نگاه ما برای همه کلانشهرهای ایران است که در حال حاضر هم به این ضابطه نیاز دارند. اگر اصلیترین نقطه اختلاف این است که صرفاً درخواست مالکین و صاحبان زمین برای انجام بلند مرتبه سازی در شهر کافی نیست و اگر منافع بلندمدت، حقوق مدنی و حقوق شهروندی شهروندان مورد توجه قرار نگیرد میتواند این عنصر به ضد خودش تبدیل شود. موضوعی که تجربه زیادی حتی در پیشینه تاریخی ما دارد. ساختمانهایی داریم که در زمان خودشان بلند مرتبه تلقی میشدند و عارضهای هم برای طبیعت نداشتند. امیدواریم که بزودی بتوانیم این ضوابط را ابلاغ کنیم و موضوع باید همه جانبه دیده شود، برای اینکه نداشتن این دیدگاه در شهر و در همه زمینهها میتواند مشکلاتی را بوجود بیاورد.
کتاب ده سال دستاورد جایزه معماری «میرمیران» چاپ شود
سخنران بعدی مراسم، پیشکسوت معماری و شهرسازی پروفسور ایرج اعتصام -مدیرعامل بنیاد معماری میرمیران- بود. ایرج اعتصام در سخنانش با اشاره به ایده و نحوه شکل گیری بنیاد و جایزه «میرمیران» گفت: ایده کلی این تشکیلات حتی در زمان حیات هادی میرمیران شکل گرفته بود و بحثهایی در این باره داشتیم و علاقمند بودند که این مساله نهادینه شود و سازمانی خارج از دانشگاهها و سازمانهای دولتی باشد که بتواند این مساله را پیگیری کند. پس از درگذشت زنده یاد میرمیران، در میان تعدادی از همکاران برای تشکیل این بنیاد صحبتهایی شکل گرفت و در نهایت این بنیاد در سال ۱۳۸۵ رسما شکل گرفت.
مدیرعامل بنیاد معماری میرمیران در ادامه سخنانش به موضوعات جایزه «میرمیران» در هر یک از دورههای برگزاری اشاره کرد و اظهار داشت: اولین دوره این جایزه را به ورودیهای دانشگاه معماری و نفرات اول تا سوم کنکور اختصاص دادیم که از آنها تقدیر شد. در دوره دوم همین را در مورد خروجیهای برتر دانشگاه در کارشناسی ارشد اختصاص دادیم. در سومین دوره شورای سیاستگذاری برای بنیاد میرمیران شکل گرفت که موضوعات مسابقه را مشخص میکردند. در وهله اول معماری را در بستر طبیعت و عناصر طبیعی بررسی کردند. امیدواریم بتوانیم کتابی منتشر کنیم تا دستاورد این ده سال جایزه میرمیران در آن دیده شود. در این مسیر از همکاری بسیار ارزنده «شرکت مهندسین مشاور نقش جهان پارس» باید تشکر کنم. این سازمانی است که در دهمین سال برگزاری انتظار دارد تحول و تغییری هم پیدا کند و باید در شورای سیاستگذاری این تغییر را بررسی کنیم.
زمین را برای استفادههای مناسب تری حفظ کنیم
در ادامه پیام سازمان نظام مهندسی ساختمان قرائت شد. سپس پروفسور محمود گلابچی، چهره ماندگار جمهوری اسلامی ایران در معماری مهندسی راه و ساختمان و دارای کرسی یونسکو در معماری اسلامی به سخنرانی پرداخت. پروفسور گلابچی در ابتدای سخنانش با تبریک میلاد امام اول شیعیان و همچنین روز معمار گفت: امیدوارم این مناسبتها همگی امکان ارتقا دانش معماری، رسیدن به معماری مطلوب و دستیابی به اهداف مجموعههای علمی پژوهشی و تخصصی و حتی حرفهای مانند مسابقه میرمیران را به همراه داشته باشد.
این استاد پیشکسوت معماری با اشاره به عنوان دهمین جایزه میرمیران و دلیل این نامگذاری اظهار داشت: نکته مورد نظر شورای سیاستگذاری در رسیدن به عنوان «معماری؛ از زمین تا آسمان» این بود که اصولا بین آنچه ما در زمین به عنوان فضای سکونت انسان؛ و زمین به عنوان یک موهبت الهی مواجه هستیم و نیازهایی که در جوامع ما روز افزون است و استفاده از ارتفاع و طبقات بیشتر را ضروری میکند، یک نگاه عمیقتر، دقیقتر و تخصصیتر داشته باشیم. پیام عنوان مسابقه بهانه و فرصتی بود برای اینکه نسل جوان و معماران جامعه ما به این موضوع نگاه دقیق تری داشته باشند. ما نه در هر جایی و نه در هر موقعیتی نیازی به بلندتر ساختن نداریم، مگر الزاماتی چنین نیازی را پیش روی ما قرار دهد.
پروفسور گلابچی تاکید کرد: توسعه شهرنشینی، افزایش تراکم در شهرها و ضرورتهای امروز بشری ایجاب میکند که ما زمین را برای استفادههای مناسب تری حفظ کنیم. شاید در بسیاری از موارد نیازی نباشد زمین را صرف یک کاربری کنیم که میتواند در غیر از سطح زمین هم صورت بگیرد. کاربری درست زمین و حفظ زمین برای آنچه ضرورت دارد، امروز یک دستور کار در معماری و شهرسازی ایران و جهان به شمار میرود. به همین دلیل شاید بنا بر ضرورتهایی باید زمین را برای آنچه که ما در غیر از آن نمیتوانیم به مقاصد و اهدافی که داریم دست پیدا کنیم، حفظ کنیم. شاید در خیلی از مواقع در شبکههای شهری با این مشکل مواجه شدهایم که زمین کافی برای نیازهایمان در اختیار نداشته باشیم. گاهی مدیری شهری تصمیم گرفته اتوبانی را دو طبقه کند یا ممکن است این برای مسیرهای دیگری تکرار شود. سختیهای این کار، صدمات این کار به معماری و شهرسازی آن منطقه، هزینهها و ترافیک زیاد نشان میدهد که باید زمین را برای کاربریهای ضروری تری حفظ کنیم.
این چهره ماندگار در معماری و مهندسی راه و ساختمان در ادامه تصریح کرد: زمین به عنوان فضای حرکت و تعامل انسانها باید صرف اموری شود که اگر در آن موارد امکان استفاده از روشهای دیگری برای ما وجود دارد، زمین را برای چنین مقاصدی حفظ کنیم. امروز میخواهم یک بحث علمی و تخصصی در مورد ساختمانهای بلند با این نگاه داشته باشم و بصورت مفصل در مورد ساختمانهای بلند امروز جهان صحبت خواهم کرد.
در ادامه پروفسور گلابچی با نشان دادن اسلاید و عکسهایی، موضوعات مطرح شده در سخنانش را تشریح کرد. سپس فیلمی درباره جایزه معماری «میرمیران» برای حضار پخش شد.
«از زمین تا آسمان» در فرهنگ شرق و فرهنگ اسلامی معنای خاصی دارد
آخرین سخنران این مراسم دکتر داراب دیبا – معمار و عضو شورای سیاستگذاری جایزه میرمیران- بود. دیبا در سخنانش با اشاره به سختی انتخاب برگزیدگان دهمین دوره جایزه «میرمیران» اظهار داشت: کشور ایران یک کشور متمایز است و درصد جوانان تحصیل کرده قابل قیاس با دیگر کشورها نیست. امسال برای ما سخت بود که بتوانیم سه نفر را به عنوان اول اعلام کنیم و برای بقیه تقدیر قائل شویم.
عضو شورای سیاستگذاری جایزه «میرمیران» همچنین به ویژگیهای برخی از طرحهای برگزیده اشاره کرد. وی افزود: وقتی یک جایزه اینقدر بُعد تمثیلی و استعاره دارد، خیلی مشکل است که چند نفر انتخاب شوند چون هر یک از ما داوران در این طرحها چیزی میدیدیم. نمایشگاهی هم که برگزار شد به دلیل پتانسیل همین کارها بود. این برگزیدگان و سه نفر اول بسیار نسبی است. در این ضابطهها قدرت هنری، خلاقیت و ابتکار مطرح بود و یک بحث انتزاعیتر در این مسابقه مطرح شد؛ ما نخواستیم لغت آسمان خراش را در اینجا بیان کنیم. گفتیم «از زمین تا آسمان» که این خیلی در فرهنگ شرق و اسلامی معنا دارد و آن عروج مطرح شده است.
در پایان این مراسم که شامگاه ۱ اردیبهشت ماه، در خانه هنرمندان ایران برگزار شده بود نفرات منتخب و برگزیدگان اول تا سوم لوح تقدیر و جوایز خود را دریافت کردند.
طرح مشترک الهام کاظمی و مائده آقارب پرست، رتبه اول و جایزه ۶۰ میلیون ریالی میرمیران را به خود اختصاص داد.
رتبه دوم و جایزه ۳۰ میلیون ریالی میرمیران مشترکا به دو طرح تعلق گرفت. اشکان قشقایی، سمانه متقی پیشه و مجید اسماعیلی با یک طرح و سارا کریمی، سارا رحمتی سایه و مجید اسماعیلی با یک طرح دیگر برندگان این رتبه بودند.
طرح مشترک مایسا ظفر رزاق نیا و مریم مسگریان به عنوان برگزیده سوم و برنده جایزه ۱۵ میلیون ریالی میرمیران، معرفی شدند.
طرح مشترک پیمان کیانی، رونیکا بیریا و امیر رنجبر، طرح مشترک یاسر رحمانیان، حمیرا عسگری و مهدیه غلامی، طرح مشترک محسن کاظمیان فرد؛ مهران عارفیان و مونا رضوی، طرح مشترک کریم نعمتی و حمید حجازی آزاد، طرح مشترک مهدی قائمی، محمد عرب دشتی، هنگامه مهرپرور، مینا صالحی و ندا دبیری، طرح مشترک امیر حجار و لیلی میرزاخلیلی، طرح مشترک مهدی احمدی و پیمان اسحاقی و نیز طرحهای مینا کاکاوند، حامد اسدی و محمدحسین ماستری فراهانی (به نمایندگی از طرف مهندسین مشاور چینه ایوان پردیس) منتخبین دهمین دوره «جایزه معماری میرمیران» بودند.