ترکیب تخصص ها در شورای شهر چگونه باید باشد ؟

شیوا آراسته ؛ معمار و مدرس دانشگاه

 

شورای شهر به عنوان نهادی که متولی مدیریت شهر و نظارت بر تمام نهاده ای مرتبط با مدیریت شهری ست باید دارای ساختاری تخصصی و توانمند در حوزه تصمیم گیری و مدیریت جامع شهر باشد . از طرفی شهر به مثابه یک کل ، متشکل از ارکان مختلفی ست که لایه لایه  آن  را می سازند؛ و هر کدام نیاز به تخصص ویژه ی خود دارند . در یک تقسیم بندی کلان می توان شهر را به دو رکن کالبد و روح تقسیم کرد .بستر طبیعی و هر انچه به دست انسان در طول تاریخ  ساخته شده ؛کالبد  و مردم ، روابط بین آنها و عناصر طبیعی نظیر آب و درخت ، روح شهر را شکل می دهند . بدیهی ست برای مدریت چنین کلی باید از رویکرد مدیریت میان رشته ای استفاده کرد و برای تصمیم گیری در هر حوزه باید با محوریت نظر کارشناسی متخصص همان حوزه در تعامل با سایر حوزه ها اقدام کرد . در ایران اما این نگرش در تشکیل شوراها وجود نداشت و به تبع قانون انتخابات اعضای شورای شهر دارای نقطه ضعف بزرگی ست : عدم اعتقاد و التزام  به  تخصصی بودن کرسی های شورای شهر.

آسیب این ضعف قانونی آنجا خود را نشان می دهد که در گام اول ، راه را برای کاندید شدن افراد فاقد تخصص مرتبط با شهر ، برای انتخابات شورا باز می کند و در مرحله بعدی به دلیل پایین بودن سطح اگاهی جامعه نسبت به ماهیت وظایف شورای شهر ، همان افراد فاقد تخصص ولی دارای محبوبیت عام رای اورده و وارد شورای شهر می شوند . روندی که در دو دوره اخیر شورای شهر به وضوح دیده می شود و نتایج منفی آن گریبان شهر و شهروندان را در کلان شهر تهران گرفته است .

مردم باید آگاه شوند که با انتخاب افراد فاقد صلاحیت تخصصی لازم سطحی از امور تصمیم گیری را برای 4 سال به فردی واگذار می کنند که نحوه عملکرد وی به طور مستقیم یا غیر مستقیم با زندگی آنها و آینده شهر مرتبط بوده و تمام مسایل فردی و اجتماعی محیط زندگی شان متاثر از تصمیم گیری های فرد منتخبشان است .

اکنون با پشت سر گذاشتن تجربه ای 18 ساله، در آستانه انتخابات پنجمین دوره شوراها قرار داریم. نگاهی به عملکرد شوراها و نواقصی که در این راستا دیده می شود ما را به سمت تخصصی تر شدن کرسی های شورای شهر رهنمون می شود . اتفاقات ناگواری که در خصوص تخریب باغات ، صدمه به میراث فرهنگی و زیست محیطی ، حادشدن معضل ترافیک ، و …. در سال های اخیر و واکنش نامناسب برخی اعضای شورای شهر در خصوص موضوعی که در ان تخصص نداشته اند ، دلیلی ست بر لزوم بازنگری در قانون  انتخابات شوراها و توجه وِیژه به حضور تخصص های مرتبط و لازم برای مدیریت یکپارچه کلانشهری مانند تهران .

اگر بخواهیم کارکردهای اصلی شورای شهر را به اختصار بیان نماییم، چنین خواهد بود؛

1- سیاست گذاری و برنامه ریزی های بلند مدت و کلان شهری برای دست یابی به شهر مطلوب

2- انتخاب شهردار و حمایت و پشتیبانی از شهرداری در اجرای برنامه ها

3- کنترل و نظارت بر اجرای برنامه های مصوب و هدایت شهرداری در راستای تحقق اهداف

مطابق قانون بخشی از وظایف نمایندگان مردم در شورای شهر از طریق تشکیل کمسیون های تخصصی انجام می گردد. تعداد، عناوین و وظایف کمسیون های تخصصی شوراهای کلان شهر های کشور صرف نظر از کمی تفاوت، تقریبا مشابه می باشد. ترکیب کمسیون های تخصصی شوراها به صورت کلی به قرار ذیر است:

کمیسیون شهرسازی- معماری

کمیسیون عمران و حمل و نقل

کمیسیون برنامه و بودجه

کمیسیون فرهنگی- اجتماعی

کمیسیون تلفیق و هماهنگی دستگاه­ها

کمسیون سرمایه گذاری

کلیه وظایف سیاست­گذاری، برنامه ریزی و نظارتی شوراها از طریق کمیسیون های تخصصی رقم می خورد و هر یک از کمیسیون­ها می بایست شامل ترکیبی از تخصص­های مرتبط باشند.

با توجه به اینکه کمیسیون تلفیق عملا نقش هماهنگی بین دستگاه ها را به عهده دارد، فعالیت تخصصی برای آن قابل تصور نیست. از جهتی دیگر کمیسیون سرمایه گذاری نیز به دلیل تشابه وظایف، با کمیسیون برنامه و بودجه ، قابل جمع می باشد. بدین ترتیب عمده فعالیت های تخصصی شورا متوجه چهار کمیسیون عمران و حمل و نقل، برنامه و بودجه، فرهنگی- اجتماعی و شهرسازی- معماری می باشد. از این رو آنچه که در انجام بهینه امور مرتبط با شورای شهر اهمیت دارد، انتخاب اعضا ، متناسب با نیازهای تخصصی کمیسیون­هاست. از کمیسیون های متشکل از افراد غیر متخصص و یا دارای تخصص های نامرتبط نمی توان انتظار فعالیت مناسب وموثر را داشت، همچنانکه تا کنون نیز چنین بوده است و عمده وقت شورا صرف  حل اختلافات ناشی از فقدان زبان مشترک بین اعضای شورا و به دنبال آن  فی مابین شهرداری و شورا گردیده است.

بنابر این ضرورت دارد نمایندگان شورای شهر به گونه­ای انتخاب شوند تا کلیه زمینه و تخصص­های مرتبط در کمیسیون های مذکور تامین گردد.

براین اساس با یک بررسی ساده می توان به حداقل 40 تخصص لازم برای شورای شهر رسید . از آنجاییکه تعداد کرسی ها محدود است که این نیز یکی از آسیب های شورای شهر می باشد ، با تلفیق و ادغام و همپوشانی برخی حوزه ها در نهایت 21 کرسی شورای شهر را به صورت زیر می توان چید.

تخصص ها ، گرایش هاو گروه هایی که باید حداقل یک نماینده در شورای شهر داشته باشند :

  • معماری
  • شهرسازی
  • برنامه ریزی شهری
  • اقتصاد شهری
  • طراحی شهری
  • میراث فرهنگی و مرمت
  • روانشناسی اجتماعی
  • محیط زیست
  • اقلیم شناسی و اکوسیستم
  • تاسیسات و زیرساخت های شهری
  • حمل و نقل و ترافیک
  • عمران
  • امنیت اجتماعی
  • حقوق
  • جامعه شناسی شهری
  • گرافیک محیطی
  • بهداشت و سلامت
  • فقه و حقوق اسلامی
  • آب و فضای سبز (کشاورزی و آبخیزداری )
  • تشکل های مردم نهاد مرتبط با شهر
  • اصناف ، مشاغل و بازاریان

 

برای نیل به این هدف لازم است تا اصلاحات اساسی در قانون انتخابات شوراها صورت پذیرد .بدین صورت که برای هر تخصص باید جداگانه رای گیری شود تا هیچ تخصص یا گروهی نتواند با تبلیغات انتخاباتی و رای بیشتر موفق به حذف تخصص دیگر شود .

 

 

از انجا که صرف داشتن مدرک تحصیلی دلیلی بر صلاحیت فرد برای نشستن در کرسی تخصصی  شورای شهر نیست .شرط دیگری برای کاندیداها لازم است .حداقل 10 سال سابقه فعالیت موثر و مرتبط با مدرک تحصیلی و حوزه تخصصی….

با اصلاح قانون انتخابات شوراها به نحوی که در بالا آمد می توان امیدوار بود که اینبار افرادی داری صلاحیت و تخصص در حوزه ی مربوطه وارد شورای شهر شوند و شاهد تصمیم گیری های صحیح در مدیریت شهری باشیم .

 

5 بهمن 1395

 

امکان ارسال دیدگاه وجود ندارد!